بررسی تاثیرات آتش سوزی بر برخی خصوصیات بیولوژیکی و حاصلخیزی خاکهای جنگلی سردشت

آتش سوزی یکی از عوامل بسیار مهم تخریب جنگل ها می باشد، بطوری که سالانه مساحت قابل توجهی از جنگل ها دستخوش حریق می شود و بسته به شدت آتش سوزی اثرات متفاوتی بر شرایط اکولوژیکی خاک های جنگلی تحمیل می گردد. با توجه به اینکه خاک به عنوان بستر رشد و زادآوری جنگل محسوب می گردد، بررسی اثر آتش سوزی بر خصوصیات آن دارای اهمیت ویژه ای می باشد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر آتش سوزی بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک در جنگل های بلوط سردشت بود. بدین منظور، تعداد 80 نمونه خاک (سوخته و غیرسوخته) از دو عمق سطحی (5 -0 سانتی متری) و زیرسطحی (20-5 سانتی متری) با سابقه آتش سوزی متفاوت شامل 2 و 12 ماه پس از آتش سوزی بصورت تصادفی برداشت و برخی از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک اندازه گیری گردیدند. نتایج نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار از نظر اجزاء کربن آلی، فسفر، منگنز، آهن، mbc، qco 2، نسبت cmic:corg و فعالیت آنزیم اوره آز بین خاک های سوخته و شاهد (غیرسوخته) بود. بطوری که مقدار کربن بخش ریز (25/0-05/0 میلی متر)، فسفر و منگنز در خاک های سوخته به ترتیب 53/1، 23/2 و 87/1 برابر بیشتر از مقادیر این شاخص ها در خاک های شاهد بود. در اثر آتش سوزی میزان mbc و فعالیت اوره آز در خاک هایی با 2 ماه سابقه آتش سوزی به ترتیب 7/11 و 3/53 درصد کاهش یافت. بیشترین میزان br و qco 2 به ترتیب 54/0 (mg co2-c. g-1. day-1) و 92/0 بود که در خاک هایی با 2 ماه سابقه سوختگی مشاهده شد. لیکن مقدار این پارامترها 12 ماه پس از سوختگی، به سطوح قبل از آتش سوزی رسید. مقدار رس در مناطق سوخته در مقایسه با خاک های شاهد نیز (2/29 درصد) بطور معنی داری پایین بود. بطوری-که توزیع اندازه ذرات خاک در مناطق شاهد در کلاس های بافتی رسی تا لومی و در مناطق سوخته در کلاس های بافتی لوم رسی تا لوم شنی قرار گرفت. بطورکلی آتش سوزی منجر به تغییرات محسوسی در خواص خاک می شود اما این تغییرات پایدار نبوده و بسته به شدت آتش سوزی طول بقای اثرات متفاوت است. هم چنین تأثیر آتش سوزی بر خواص بیولوژیک خاک به مراتب شدیدتر می باشد و احیا آن ها در زمان طولانی تری نسبت به سایر خصوصیات اتفاق می افتد.